Heggenvlechten eeuwenoud

"Het heggenvlechten is eeuwenoud" lezen we in Mooi Gelderland het magazine van winter 2015 van Geldersch Landschap en Kasteelen. In hetzelfde artikel staat ook dat heggen op gemeenschappelijke weiden niet nodig waren, maar dat is niet helemaal waar. De grote gemeenschappelijke weide de Hoenwaard bij Hattem was met twee heggen opgedeeld in drie grote stukken: het achterste, het middelste en het voorste stuk. De techniek wordt ook beschreven: de struiken worden onderaan schuin ingekapt en neergelegd en gevlochten. Dit voorkomt dat er onderaan gaten ontstaan waar dieren doorheen kunnen kruipen. Deze techniek vinden we precies zo beschreven in de stadsrekening van 1529 van Hattem. Dus "eeuwenoud" is zeker vijf eeuwen oud en deze techniek, waarvan wordt gezegd dat die in Engeland bekend is, was ook bij ons 500 jaar geleden bekend.

Rolof Dapper ende Jan van Hengel betaelt op paeschavent van 15 dagen
arbeyts dat sij den haeghen lachten ende vlochten buyten der Dijckpoirte in den
olde doylen elcken dag betaelt 2½ stuiver facit tsamen 2 goudgulden 19 stuivers Brabants
Noch Jan Scomaker betaelt van vijf dagen dat hij den haeghen oick
hielp leggen 12½ stuiver Brabants

Aangezien deze heggen in de oude doelen buiten de Dijkpoort stonden, kan het ook nog eens gaan om verdedigingswerken, want puntige doornheggen, goed gelegd en gevlochten, waren ook voor mensen ondoordringbaar en werden daadwerkelijk als zodanig gebruikt juist buiten de stadsmuren. Aangezien Hattem in het jaar ervoor, in 1528 ook nog een zware belegering had meegemaakt, is het helemaal niet gek dat men vond dat de heggen opnieuw gevlochten moesten worden.

 

 

Gelegde en gevlochten heg bij de Bonenburg onder Heerde 

De Verkentoren in Hattem is Varkenstoren

Sommige Hattemers denken dat de naam Verkentoren van het werkwoord verkennen komt. Dat is niet juist. De naam komt van varkens. Het bewijs vinden we in de rekeningen van de Hoenwaard (= een grote gemeenschappelijke weide) van 1576 en 1582. Daar vinden we verkenstoren in drie posten alle keren geschreven met -s. Dat moet wel van varkens komen en kan niet van verkennen afkomstig zijn.

1576 Item noch doer bevel van den

raet unde gemensluijden een doerre

laeten maeken voier den Verkenstoernne

De stad was blijkbaar eigenaar en het stadsbestuur gaf de weidemeester van Hoenwaard opdracht om een deur te laten maken. Kennelijk was de Hoenwaard pachter/gebruiker van de Verkenstoren.

1576 Item noch een solet laetn maeken

voier de Verkenstoernne miet een 

neijen schloetel, dae voier betaelt 6

stuivers

1582 Item ein bolt an den Verckens-

torne laten maeken gecost

3 stuivers

Verkennen is overigens een jonger woord en werd eerst gebruikt als men echt op pad ging om ergens in den vreemde de omgeving te bespieden en niet als men stil in een vesting zat.